آیا راه اندازی دوباره آتی سکه طلا میتواند در کنترل قیمت سکه طلا مفید باشد؟

هفته نامه بورس: بیشتر از یک دهه است که بورس كالای ايران با ابزاری به نام آتی سكه طلا آشنا شده است. آتی سکه طلا با اهدافی چون سراسری کردن معاملات طلا در کشور، پوشش ريسک معاملات طلا ، جلوگیری از خروج سرمايه و جذب نقدینگی در سال 87 آغاز به کار کرد.در زمان شروع فعالیت بازار آتی، این ابزار مالی جدید خیلی مورد استقبال قرار نگرفت. اما پس از چندی، التهابات بازارهایی چون ارز باعث شد معاملات آتی سکه مورد استقبال خوبی قرار بگیرد. مقایسه آمارهای موجود نشان میدهد تنها در کمتر از 4سال تعداد قراردادهای معاملات آتی سکه افزایش باورنکردنی پیدا کرده است. براساس آمار تعداد قراردادهای آتی در سال 91 حدود هزار برابر نسبت به سال 87 افزایش داشته است که نشان از استقبال بسیار زیاد از این بازار دارد.

دستورتوقف و دلایل قابل تامل واهی

با وجود استقبال کم نظیراز معاملات آتی سکه،طی سالهای اخیر این ابزار مورد بی مهری فراوانی از سوی شرکت‌های بورس کالا و بانک مرکزی قرار گرفته است. در شرایط رونق پیدا کردن بازار آتی سکه، محدودیت های گسترده ای نصیب آن شدو در نهایت دستوری آمد که از 11شهریور ماه1397 این معاملات را به طور کلی متوقف ساخت. دلیلی مانند اینکه معاملات آتی سکه، فضای مطلوبی را برای واسطه گری و سودجویی های دلالانه ایجاد کرده، به علاوه اینکه آتی سکه افزایش قیمت نقدی سکه را رقم زده، ثبات بازارهای نقدی را از بین برده و عامل جهت دهی به بازار نقدی شده است، برخی از علل واهی توقف این معاملات بود. این در حالی است که این نوع ابزار در دهه های اخیر بسیار مورد توجه بازارهای کالایی دنیا قرار گرفته ولی در کشور ما همزمان با جان گرفتن این معاملات، جانش را گرفتند.

سکوت حاکم تالار نقره ای

البته پس از گذشت 2 سال از زمان توقف این بازار، چند ماه قبل در یکی از جلسات شورای عالی بورس، رئیس کل بانک مرکزی در خصوص راه اندازی مجدد قرارداد آتی سکه در بورس کالا، دستور ایجاد کارگروهی را صادر کرد. حال اینکه پس از گذشت این چند ماه نه تنها خبری از تشکیل چنین کارگروهی نیست بلکه اغلب مدیران بورس کالا نیز از اعلام چنین دستوری اظهاربی اطلاعی میکنند. تاکنون متولیان بورس کالا برای راه اندازی عرضه هایی نظیر خودرو، مصالح ساختمانی، املاک، زیره و موارد دیگر که سابقه اجرایی نداشته همواره دست افشانی داشتند. جالب است که در خصوص احیای معاملات آتی سکه با تجربه اجرایی یک دهه، گستردگی فعالان، ذینفعان این بازارو غیره، استراتژی سکوت را برگزیده اند؛ مبادا اینکه آرامش حیات خلوتشان به هم ریزد.

عاجز از کاهش قیمت سکه

سجاد بوربور گفت: ابزارهای مشتقه در دنیا، مانند بازار آتی برای کنترل ریسک فروشنده و خریدار تعریف شده است. این بازارها معلول نوسانات قیمت دارایی پایه هستند مثلاً حرکات بازار آتی زعفران در ایران معلول دارایی پایه خود زعفران نقدی است یا حرکات بازار آتی سکه که سال‌ها است به دلایل دستوری فعال نیست معلول دارایی پایه خود سکه طلای نقدی است. اگر در بازار آتی سکه طلا رشد شارپی می‌دیدیم به دلیل رشد شارپ سکه طلای نقدی بوده است.
دلایل مهم رشد سکه طلا نقدی در آن دوران افزایش شدید قیمت ارز، انتظارات تورمی بالای جامعه و … بود که با این شرایط کاملاً طبیعی بود آتی سکه طلا رشد بالایی داشته باشد. بازار آتی سکه طلا به دلیل اینکه فکر می‌کردند لیدر سکه طلای نقدی است بسته شد ولی سؤال مهم اینجاست که با بسته شدن بازار آتی سکه طلا قیمت سکه طلا ثابت ماند یا افت کرد؟
بسته شدن بازار آتی سکه طلا باعث شد هزینه فرصتی که پرداخت شده بود تا این بازار پویا شود به هدر رود و پول از این بازار به سمت بازار نقدی و اتاق‌های معاملاتی خصوصی رود و بازار طلا را بیشتر ملتهب کند. حالا گفته‌های مبنی بر شروع کار بازار آتی سکه طلا شنیده می‌شود به این امید که التهاب در بازار طلا تا حدی کاهش یابد. به نظر من در کوتاه‌مدت عمق بازار آتی سکه طلا مانند روزهای قبل بسته شدن نمی‌شود پس امیدی ندارم در کوتاه‌مدت بخشی از پول‌های که در بازارطلا وجود دارد به سمت بازار آتی سکه طلا برود و درگیر معاملات تعهدی شود. در میان‌مدت و بلند‌مدت بازار آتی سکه طلا اکیداً معلول سکه نقدی است و لیدر سکه نقدی در حال حاضر نرخ ارز است پس اگر قرار است قیمت‌ها در بازار طلا کاهشی یا ثابت شود باید بازار ارز کنترل شود که فقط گشایش سیاسی می‌تواند این مهم را محقق کند نه فعال کرد بازار آتی سکه طلا که فعال و غیر فعال کردن آن فقط التهاب را در جامعه بیشتر می‌کند.

[irp posts=”9220″ name=”خصوصیات معامله‌گران بازار آتی سکه طلا”]

کاهش هیجانات و بسته شدن بازار فیزیکی

فرزین ابوالعلایی، مدیر عامل کارگزاری باهنر درخصوص اثر راهاندازی مجدد بازار آتی سکه بر بازار طلا گفت: راه اندازی مجدد معاملات آتی سکه، بازار طلا را متعادل میکند و یا بهتر است اینگونه عنوان شود که استفاده از ابزار معاملات آتی سکه که در گذشته تجربه کاملا موفقی برای جذب سرمایه گذاران این بخش بوده، میتواند بخشی از نقدینگی سرمایه گذاران این حوزه را که هم اکنون در بازار فیزیکی سکه و به صورت کامال سنتی در جریان است به سمت بازار آتی سوق دهد. وی افزود: درنتیجه راه برای حضور سرمایه گذاران این حوزه به بازار سنتی و فیزیکی بسته خواهد شد و در نهایت به نظر میرسد از هیجانات فعلی حاکم بر این بخش از بازار سرمایه کاسته و این ابزار بتواند بخش عمدهای از نقدینگی ها را سروسامان دهد.

ابوالعلایی با اشاره به اینکه بورس کالا همواره به عنوان یک بازار شفاف بستری مطمئن برای چنین معاملاتی فراهم کرده و پیشینه آتی سکه تجربه کاملا موفقی را نشان میدهد.، تصریح کرد:اگرچه درشرایط کنونی بورس کالا و بانک مرکزی برای بررسی و توسعه هوشمندانه تر این ابزار مالی در بازار سرمایه تلاش میکنند، اما قطعا در آینده نزدیک شاهد راه اندازی موفقتر این بازار و همچنین توسعه دیگر ابزارهای نوین مالی جهت نظم بخشی بیشتر به این بخش از بازار سرمایه کشور خواهیم بود.

از نقش مهم بازارگردانها غافل نشویم

محمدرضا اسلامی، مدیر بورس کالای کارگزاری سهم آشنا، درگفتوگویی تشریح برخی اثرات تعطیلی بازار آتی سکه و بازگشایی مجدد آن را مدنظر قرار داد.

شرایط گذشته بازار آتی سکه چه بود ودر صورت بازگشایی چه مزایایی خواهد داشت؟

به جرات میتوان گفت بازار معاملات آتی سکه طلا هوشمندانه ترین و در عین حال جذابترین بازار برای علاقه مندان و سرمایه گذاران در حوزه طلا بود که دریک بی تدبیری سال 97 مورد بی مهری نهادهای نظارتی قرار گرفت.تعطیلی این بازار نقطه تاریکی در معاملات بورس کالا به حساب می آید. همچنین در صورت بازگشایی،بازار آتی با فراهم کردن ابزارهای کنترل ریسک و سفته بازی، نقدشوندگی بالا، امنیت بالایی معاملات، سرعت در اصلاح قیمت ها و بسیاری از مزایای دیگر میتواند همواره گره گشای آشفتگی قیمت ها باشد.

با گذشت دو سال از بسته شدن این بازار مشکلاتی که گفته میشد ناشی از این بازار بود رفع شده است؟

تقریبا دوسال از تعطیلی این بازار میگذرد و روز به روز غیرکارشناسانه بودن نظریه افرادی که اعتقاد داشتند معاملات آتی سکه دلیل نوسان بازار فیزیکی و افزایش قیمت هاست، آشکارتر میشود.

توقف معاملات آتی سکه چه تاثیری بر روند کاهش یا افزایش نرخ سکه در بازارهای خارج از بورس داشته است؟

نرخ سکه بر اساس دو عامل مهم قیمت دلار و اونس جهانی تعیین میشود.بازار آتی ابزار پیشبینی قیمت را در اختیار فعالان این حوزه قرار میداد که با تعطیلی بازار نه تنها تغییری در روند قیمت سکه ایجاد نشد بلکه ابزار پیشبینی نیز که به صورت کاملا شفاف در اختیار همگان بود از بین رفت.

بازگشایی مجدد معاملات آتی سکه چه چالش هایی را به همراه خواهد داشت؟

بازگشایی قراردادهای آتی سکه در شرایط فعلی با مخاطراتی نیز روبه رو است که لازم است با تمهیداتی چون پیاده سازی برخی قوانین جدید، تنوع در سررسید قراردادها، امکان ایجاد حد ضرر در معاملات و ابزارهای دیگر این مخاطرات را کنترل کرد. با وجود تمامی این مخاطرات بیشک راه اندازی معاملات قراردادهای آتی سکه طلا میتواند به کنترل التهاب در شرایط کنونی کمک کند.درایت و هوشمندی نهادهای مرتبط در بازگشایی مجدد قراردادهای آتی سکه طلا، بازاری شفاف، کارا و امن را برای سرمایه گذاران ایجاد خواهد کرد.(پیشنهاد میکنم مقاله بورس بین المللی را مطالعه کنید)

در شرایط فعلی چه تصمیمی میتواند به موفقیت هر چه بیشتر راه اندازی مجدد آتی سکه کمک کند؟

در بازگشایی مجدد آتی سکه نباید از نقش مهم بازارگردانها غافل شد.بازارگردانها میتوانند عرضه و تقاضا را در مسیر واقعی خود هدایت کنند. باشد که با روشن شدن چراغ معاملات آتی سکه طلا در بورس کالا، نور امیدی برای فعالان واقعی حوزه طلا به وجود آید.

[irp posts=”9227″ name=”معامله‌گران بازار طلای آب‌شده شنبه‌ای چه خصوصیاتی دارند؟”]

تاثیر قابل توجهی در قیمت نخواهیم داشت

حمید نجفی، تحلیلگر بازار آتی در گفتوگویی به بررسی برخی زوایای معاملات آتی سکه پرداخت.

عامل اصلی توقف آتی سکه چه بود؟

توقف بازار آتی سکه به بهانه خط دادن این بازار به بازار نقدی انجام گرفت. در آن زمان حباب قابل توجهی میان آتی سکه و سکه نقدی دیده میشد. این تصور که سکه آتی، به بازار جهت میدهد عاملی برای بسته شدن آتی سکه بود.

این حباب پس از توقف آتی از بین رفت؟

زمانی که دلار از ۱۵ هزار تومان شروع به افزایش قیمت کرد و در شرایط فعلی که به 26هزار تومان هم رسید و باز کاهش داشت مشاهده کردیم که همچنان قیمت سکه هم گام با قیمت دلار بالا رفت. در شرایط فعلی برخی معتقدند قیمت سهام بالا رفته است و گواهی سپرده سکه مورد توجه قرار گرفته و مردم به سمت خرید گواهی سپرده هجوم آورده اند اما باید به این نکته توجه کرد که پول هوشمند است و مسیر خودش را پیدا میکند.

علت افزایش قابل توجه قیمت سکه چیست؟

کرونا، ورود فیزیکی دلار و صادرات را کاهش داده است. با کمبود ارز قیمت دلار افزایش پیدا میکند. سکه طلا از دو چیز قیمت میگیرد اونس جهانی و دلار داخلی. فقط تغییر این دو عامل است که میتواند قیمت سکه داخلی را تحت تاثیر قرار دهد. درست است که در مقاطعی تقاضاهای فصلی به وجود می آید اما به طور کلی تاثیر این دو عامل بر قیمت سکه بسیار مشهود است.در حال حاضر اونس جهانی افزایش داشته و به علاوه قیمت دلار در کشور نیز جهش قابل توجهی کرده است در نتیجه افزایش قیمت سکه قابل توجیه است.

یکی از علل بسته شدن آتی سکه مقابله با فعالیت دلالان بود، این موضوع را چطور تحلیل میکنید؟

آتی سکه رونق خوبی داشت و مشتریان خودش را هم طی سالها به دست آورده بود. اغلب فعالان سنتی بازار را به عنوان دلال میشناسند اگر این فعالان در آتی سکه فعالیت داشتند، چه مشکلی به وجود می آوردند؟ هر کسی باید در این بازار فعالیت کند.چرا باید فعالان سنتی بازار را از این بازار محروم کرد. با توجه به اینکه میدانیم اگر از ورود دلالان به بازاری جلوگیری شود، این فعالان سنتی، بازار خود را پیدا میکنند.اگر دلالان از بازاری متشکل بیرون رانده شوند به سمت بازاری غیرمتشکل میروند به طور مثال با نبود آتی سکه معاملات اتاق های طلای آب شده و امثال هم بسیار بیشتر شد.

بازگشایی دوباره معاملات آتی، چگونه میتواندبه متعادل ساختن بازار سکه کمک کند؟

واقعیت این است که قیمت سکه از مولفه هایی تاثیر میپذیرد که به آتی سکه ارتباطی ندارد. در واقع اگر سکه در بازار آتی یا گواهی سپرده معامله شود تاثیر چندانی روی بازار فیزیکی ندارد.در شرایط فعلی اگر بازار آتی راه اندازی شود نمیتواند تاثیر قابل توجهی بر قیمت سکه داشته باشد. یک سری واقعیات اقتصادی وجود دارد زمانی که این واقعیات تغییری نکند، اتفاق خاصی نمیافتد. به طور مثال تا زمانی که قیمت دلار) با هر مکانیزمی( تعدیل نشود قیمت طلا هم پایین نخواهد آمد.پیش فروش عظیمی که بانک مرکزی سالها قبل انجام داد، نمونه بارزی از نادیده گرفتن واقعیات اقتصادی است.در واقع بانک مرکزی با عرضه بسیار زیاد سکه به بازار تصمیم داشت قیمت سکه را کاهش دهد اما آیا شوک عرضه ای از این قوی تر وجود داشت که بتواند سکه را ارزان کند؟ ولی شاهد بودیم که چنین عرضه عجیب و غریبی نیز نتوانست قیمت را کاهش بدهد چرا که علت چیز دیگری بود.

نقش معاملات آتی را در بازار فعلی، چطور ارزیابی میکنید؟

معاملات آتی ابزار کاربردی است که نه تنها در سکه بلکه در زعفران، زیره، پسته و غیره نیز به خوبی میتواند به جذب نقدینگی کمک کند. در واقع برای وارد کردن ابزارهای مشتقه به بورس کالا زحمات بسیاری کشیده شده است)از جمله گرفتن تاییدیه های مختلف و دست و پنجه نرم کردن مسئولان با چالش های بسیار(. بالاخره توانستیم صاحب ابزار مشتقه شویم ولی واقعا حیف است که از این ابزار طوری که شایسته بوده استفاده نشود.در بازارهای کالایی سطح جهان بیشترین حجم معاملاتشان بر روی ابزارهای مشتقه است، بهتر است ما نیز به سمت استفاده حداکثری از ابزار مشتقه حرکت کنیم.

رونق معاملات گواهی با راه اندازی مجدد آتی سکه

حسن میثمی:نزدیک به دو سال است که از بسته شدن بازار آتی سکه با قدمتی 10 ساله در بورس کالا میگذرد. جای خالی آتی سکه نه تنها عاملی برای کم رونقی معاملات گواهی این کالای سرمایه گذاری بود، بلکه سبب کاهش چشمگیر معاملات آپشن سکه در بازار مشتقه شد. اگر چه بر طبق ادعای بانک مرکزی عامل رشد قیمت سکه، بازار آتی سکه عنوان شد، اما بعد از گذشت دو سال از تعطیلی این بازار نه تنها قیمت سکه کاهش نیافت بلکه از قیمت 3 و نیم میلیون تومانی در زمان بسته شدن بازار آتی به قیمت 11 میلیون تومان رسید. در واقع میتوان گفت گواهی سکه طلا و آتی میتوانند به عنوان دو بازوی توانمند در جهت هدایت نقدینگی به بورس و همچنین سبب شفافیت قیمتها شده و از کشف قیمت سکه در اتاقهی معاملاتی دلالی جلوگیری کنند.

به طور قطع میتوان گفت آغاز به کار مجدد این بازار سبب بازگشت سرمایه گذاران شده و مانع نوسانات بالای قیمتی سکه در بازار خواهد شد. چرا که افراد عادی برای نوسان گرفتن و حفظ ارزش دارایی خود سکه نقدی میخرند و این سبب افزایش تقاضای سفته بازی در قیمت نقدی سکه میشود. اما با بازار آتی میتوان این تقاضای سفته بازی را به راحتی پوشش داد تا معامله گران بتوانند از نوسانات روزانه بهره ببرند. در این صورت معاملات گواهی سپرده طلا نیز رونق بیشتری خواهد گرفت. همچنین از دیگر مزایای بازار آتی دو طرفه بودن آن بوده و بانک مرکزی میتواند به عنوان بازار ساز اقدامات تاثیرگذاری در این بازار انجام دهد. البته در این میان، اما در بین سه کالای کشاورزی که به آتی کالا در دو سال گذشته راه یافتهاند، معاملات زعفران با حجم بسیار بیشتری نسبت به دو کالای دیگر انجام میشود.

زعفران که از دو سال پیش وارد بورس کالا شده است تا حدودی توانست به جایگاهی قابل اتکا در بورس دست یابد. چرا که کشاورزان میتوانند از طریق بورس کالا محصول خود را به فروش برسانند و در طرف مقابل تجار نیز با خرید محصولی با کیفت بالا از بورس میتوانند صادرات خود را انجام دهند.باید در نظر داشت ایران به عنوان قطب اصلی تولید زعفران در جهان با توسعه بورس و استفاده از ابزارهای نوین مالی، میتواند سبب رونق هر چه بیشتر معاملات آنها در بورس شود. همچنین تحول زیادی در صادرات این کالا ایجاد کرده و در ارز آوری غیر نفتی به داخل کشور کمک شایانی کند.

دانلود فایل pdf هفته نامه بورس

در ادامه مقاله سکه یک روزه را مطالعه نمایید

[irp posts=”8712″ name=”ویدئو رایگان وبینار طلا”]