در این مقاله میخواهیم پاسخ سوال ارز نیمایی چیست و دلار نیمایی چیست را به شما پاسخ دهیم، با ما همراه باشید. اواسط سال 96 برای اولین بار بود که سیستم اقتصادی و تجارتی ایران با پدیدهای جدید روبهرو شده بود. 27 میلیارد دلار پول در گردش تجارت ایران گم شد! این اتفاق نادر در یک سیستم اقتصادی تنها دو دلیل منطقی میتوانست داشته باشد. یا به میزان 27 میلیارد دلار کالا خریداریشده اما هیچ کالایی وارد نشده است و یا اینکه به میزان 27 میلیارد دلار کالای رایگان به کشورهای دیگر صادرشده است. گرچه هضم این اتفاق چندان ساده نیست اما واکاوی این جریان و پیدا کردن علتهای مختلف باعث شد که ارز نیمایی در فروردین سال 97 رونمایی شود.
لزوم استفاده از ارز نیمایی
داستان واقعی سال 96، بهجز مسائل قاچاق کالا و عدم ثبت آنها در گمرک و … ناشی از شکاف عمیق بین نرخ دولتی با نرخ آزاد آن بود. برای فهم این داستان و لزوم تشکیل سامانه و ارز نیمایی باید کمی به عمیقتر به داستان نگاه کنیم. خواسته یا ناخواسته سیستم اقتصادی ایران مبتنی بر تورم چیده شده است. تورم را مانند ماشینی تصور کنید که بین اجناس و خدمات و کالاهای مختلف در حال حرکت است. هر 4 تا 7 سال یکبار تورم یک دور کامل در اقتصاد چرخیده و همه قیمتها را ازجمله قیمت ارز و دلار را افزایش میدهد. این افزایش تا سال قبل از 85 معقولانه بود. در سالهای 85 تا 88 قیمت ارز جهش چند برابری را تجربه کرد. بااینحال هنوز میتوانستیم این جهش را منطقی جلوه دهیم؛ اما از اوایل سال 96 ماشین تورم دور جدید خود را روی ارز نگه داشت و باعث افزایش باورنکردنی قیمت ارز (کاهش پول ملی) شد.
از طرفی دیگر هنوز تورم وارد بقیه جنبههای اقتصادی نشده بود ازاینرو سایر بخشها توانایی تحمل این افزایش قیمت را نداشتند. ازاینرو دولت مجبور شد برای ایجاد تعدیل در بازار اقتصادی کشور بهعنوان یک صادرکننده بزرگ (نفت) ارز دریافتی را به قیمت کمتر از بازار در اختیار واردکنندگان کالا قرار بدهد تا آن قیمت ارز بازار تأثیر کمتری در قیمت کالاهای وارداتی آنها داشته باشد و عملاً اقتصاد داخلی ضربه کمتری ببیند؛ اما مشکل اصلی زمانی ایجاد شد که واردکننده کالا که ذاتاً یک تاجر است و تاجر معمولاً به چیزی جز سود فکر نمیکند، دانست سود فروش ارز دریافتی دولت در بازار آزاد چندین برابر واردات کالا و سود فروش آنها در سیستم اقتصادی کشور است.(در ادامه مقاله حمایت و مقاومت در فارکس را هم بخوانید)
اینگونه شد که ارز دولتی در بازار آزاد فروخته (گم) شد. این اتفاق علاوه بر اینکه کشور را ازنظر واردات کالا بهنوعی فلج کرد، باعث شد که نقدینگی ارزی داخلی بسیار افزایش پیدا کند و عملاً دولت کنترل نقدینگی را از دست داد. همین اتفاق تلخ برای اقتصاد ایران، باعث شد ارز نیمایی (دلار نیمایی) تحت عنوان یک سامانه جامع ارزی طراحی و راهاندازی شود. مسلماً اولین چیزی که انتظار داریم در سامانه ارز نیمایی (دلار نیمایی) اتفاق بیفتد این است که ارز نیمایی تخصیصیافته شده دوباره به چرخه برگردد و عملاً این ارز غیرقابل فروش و جابهجایی باشد.
ارز نیمایی به چه کسانی تعلق میگیرد
ارز نیمایی در ابتدا قرار بود که تنها به بازرگانان و تجار تعلق بگیرد. به معنی بهتر کلمه واردکنندگان کالا نقش متقاضیان ارز نیمایی و صادرکنندگان کالا (دولت و …) نقش تأمینکنندگان این ارز نیمایی (دلار نیمایی) را در این سامانه بازی میکنند. دراینبین کارگزاریهای بانکی نیز نقش رابط بین این دو گروه را بازی میکنند؛ اما بعدها با بزرگتر شدن شکاف ارز دولتی (دلار نیمایی) دولت تصمیم گرفت که واردات دارویی، ارزهای مسافرتی و دانشجویی را وارد این چرخه کند؛ بنابراین در قبال سؤال دلار نیمایی به چه کسانی تعلق میگیرد باید گفت تقریباً هرکسی که قصد سرمایهگذاری در این ارزها را ندارد و صرفاً برای تبادل مالی به آنها نیاز دارد میتواند از این ارز استفاده کند.
بنابراین فارغ از مسئله و سؤال ارز نیمایی به چه کسانی تعلق میگیرد، این سامانه یک چرخه از گردش مالی محسوب میشود که توانسته بین صادرکننده بهعنوان بزرگترین تأمینکننده ارز و واردکننده بهعنوان بزرگترین مصرفکننده ارز رابطهای منطقی برقرار کند.
اما یک سؤال منطقی این است که آیا قیمت ارز نیمایی باید از قیمت بازار کمتر باشد؟ در ابتدا دولت و سیاستگذار با در نظر گرفتن شرایط بازار و ایجاد شدن شکاف عمیق میان ارز بازار و ارز دولتی این سامانه را راهاندازی کرد و اصولاً در این سامانه قیمت، کمتر از قیمت بازار بود؛ اما قیمت ارز نیمایی در چرخش دوم به بعد تنها و تنها توسط عرضه و تقاضا در این سامانه شکل میگیرد.
ازآنجاییکه قیمتهای بازار آزاد بسیار نوسانیتر هستند و سریعتر تغییر میکنند و تغییر قیمت در سامانه نیمایی نیاز به ایجاد یک چرخه میان صادرکننده و واردکننده دارد، این تفاوت زمانی باعث شده است که نتوان قانون ثابتی برای بالاتر یا پایینتر بودن قیمت نیمایی صادر کرد. به بیان بهتر بیایید ببینیم امروز ارز نیمایی چقدر است. قیمت دلار در هفتههای گذشته (اولین هفته آبان 99) در مرز 30 هزار تومان بود، اما به هر علتی این قیمت در هفته دوم و سوم آبان به مرز 23 هزار تومن سقوط کرد. ولی این تغییر سریع قرار نیست دلار نیمایی را با خود حرکت بدهد. بلکه اگر قیمت دلار در بازار آزاد تثبیت شود و یک چرخه در سامانه ارز نیمایی زده شود، قیمت این ارز نیز متعادل میشود. امروز که در هفته سوم آبان 99 قرار داریم باوجود قیمت دلار در بازار آزاد 23 تا 22 تومان، قیمت ارز نیمایی در مرز 26 تومان ثابتشده است.
[irp posts=”19351″ name=”شاخص بورس چیست؟ از نمودار شاخص بورس چه میدانید؟”]
تأثیر ارز و دلار نیمایی روی بورس
بعدازاینکه دانستیم ارز نیمایی به چه کسانی تعلق میگیرد و همچنین دانستیم قیمت روز ارز نیمایی چقدر است بهتر است به این سؤال بپردازیم که قیمت نیمایی چه تأثیری بر بورس دارد؟ سؤال پایهایتر این است که آیا این ارز میتواند بر بورس تأثیر داشته باشد؟
همانطور که میدانید قیمت ارزهایی مانند دلار چیزی شبیه به طلا میباشند و بهعنوان یک پشتوانه اقتصادی برای بسیاری از بخشهای اقتصاد محسوب میشود ازاینرو طبیعتاً شاخص بازار همبستگی بالایی باقیمت ارزهای مبادلاتی دارد؛ اما سؤال اصلی این است که این همبستگی باقیمت بازارهای آزاد صورت میگیرد یا باقیمت بازار نیمایی.
باید گفت که دنیای بورس بهنوعی متأثر از هر دو نوع قیمت است.(در ادامه مقاله پس انداز یا سرمایه گذاری را هم بخوانید)
بسیاری از سهمهای بازار بورس یا دولتی هستند یا باقیمت ارز دولتی فعالیت میکنند. ازاینرو قیمت نیمایی تأثیر مستقیمی در ترازنامه آنها خواهد داشت و این اتفاق میتواند تأثیر مستقیمی در قیمت خود نماد یا سهام داشته باشد؛ اما قیمت ارز در بازار آزاد و صرافیهای غیر بانکی چگونه در بازار بورس تأثیرگذار است؟
این نوع قیمت از دو جنبه تأثیر اساسی میگذارد. تأثیر اول که بهصورت بلندمدت است تقریباً میتواند چشمانداز رشد بعدی (دور بعدی حرکت تورم) را برای بورس مشخص میکند و همین موضوع است که گاها میشنویم که میگویند بورس قیمت دلار امروز را در مرداد 99 پیشخور کرده است؛ یعنی شاخص دلار بعد از ورود ماشین تورم تا حد معقول و در حد افزایش تورم رشد کرد اما این هیجانات سهامداران بود که باعث شد بازار بیش از آنکه توانایی داشته باشد رشد کند و قیمت دلار را برای چند وقت آتی پیشخور کند.(مقاله ارزش دفتری هم بخوانید)
اما جنبه دوم تأثیر دلار در بازار بورس که کاملاً کوتاهمدت و شاید روزانه محسوب شود یک تأثیر روانی است. قیمت دلار با هر نوسان خود جوی از ترس یا امیدواری در دل سهامداران ایجاد میکند و این ترس یا امیدواری اگر با درصد بیشتری اتفاق بیفتد کمکم در بازار رفتارهای هیجانی را شاهد خواهیم بود که متأسفانه در مدت اخیر ازایندست رفتارها چه در خرید و چه درفروش شاهد آن بودیم و هستیم.
[irp posts=”18744″ name=”تفاوت بورس و فرابورس چیست؟”]
خلاصه داستان از ارز نیمایی
ما در این مقاله سعی کردیم به شکل بنیادی ارز نیمایی را واکاوی کنیم و علتهای استفاده از آن ازنظر اقتصادی را بیان کنیم. بهطورکلی سعی شد به سؤالهایی مانند ارز نیمایی چقدر است و … پاسخ دهیم اما بهصورت جزئی وارد کاراییها و نحوه کار با این سامانه نشدیم.(اگر میخواهید با معاملات اسکالپ آشنا شوید این مقاله را بخوانید و اگر هم درباره ساده ترین استراتژی اسکالپ بدانید این مقاله را بخوانید)
شما میتوانید بهراحتی و با یک جستوجوی ساده طرز کار آن را به دست بیاورید. آن چیزی که برای ما در انتها مهم بود این بود که بتوانیم تأثیر این ارزبر بورس را بدانیم و دانستیم یک معاملهگر حرفهای بهجای اینکه به قیمت ارز بازار آزاد بیشازاندازه توجه کند، پاسخ سؤال ارز نیمایی چقدر است اهمیت بسیار بالاتری دارد؛ و این را به خاطر داشته باشید اگر هم جایی در چرخه این سامانه ندارید، بدانید که قیمت آن تأثیر اساسی در زندگی شما خواهد داشت، حتی اگر در بازارهای سرمایهای مانند بورس فعالیتی نداشته باشید.
[irp posts=”10868″ name=”مقایسه رشد بورس با سایر بازارهای ایران(مسکن، طلا، دلار، بانک)”]