بازارگردانی در بورس چیست ؟ و چه وظایفی دارد + فهرست اطلاعات بازارگردان

بازارگردانی چیست؟ بازارگردان مفهومی است که علاوه بر بازار بورس ایران، در بازارهای جهانی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به طور مثال ایلان ماسک به عنوان یک خریدار و فروشنده عمده در بیت کوین و دوج کوین محسوب می شود. البته در دنیای ارزهای دیجیتال به این مفهوم نهنگ هم گفته می شود.
بنابراین به طور کلی فرد یا گروه تجاری که اقدام به خرید و فروش عمده سهم در مدت زمان های مختلف می کنند را بازارگردان می گویند.

شاید برای شما سوال باشد که چه سهم هایی بازارگردان دارند و چرا همچنین مفهومی در دنیای بورس اهمیت دارد ؟ چرا که این افراد هم مانند سهامداران دیگر با هدف سود کردن اقدام به خرید و فروش می کنند. در واقع چیزی که باعث می شود اهمیت بازارگردان بیشتر شود، حجم بالای خرید و فروش های آن هاست. چرا که این حجم درست مانند ایجاد کردن یک موج است. این موج می تواند ماهی های کوچک یا همان سهامداران خرد را وادار به انتخاب های اشتباه کند. انتخاب هایی که می تواند سرمایه شما را نابود کند. پس شناخت بازارگردان و روند حرکتی او از نظر بازارهای جهانی بسیار اهمیت دارد.

اما داستان در بازار بورس ایران کمی متفاوت تر است. اصولا برخی از مفاهیم بورس جهانی با بورس ایران همخوانی ندارد. علت این موضوع را می توان بیشتر به خاطر وجود داشتن عنصری تحت عنوان دامنه نوسان دانست!

دامنه نوسان، خوب یا بد؟

به طور کلی دامنه نوسان یکی از قوانین منسوخ در بازار بورس جهانی محسوب می شود. بازار بورس آمریکا سال ها قبل دامنه نوسان را حذف کرد و سرمایه گذاران به راحتی می توانند هر سهمی را در هر قیمتی خرید و فروش کنند.

اما در بازار بورس ایران همچنین اتفاقی عملا رخ نمی دهد. چرا که دامنه نوسان اجازه نمی دهد یک سرمایه گذار ( عمده یا خرده ) بالاتر یا پایین تر از قیمت مشخص شده اقدام به سفارش گذاری کند.
یک علت اصلی این موضوع که در ایران دامنه نوسان وجود دارد این است که عملا سهامداران خرد به اندازه ای نیستند که بتوانند وزنه ای در برابر سهامداران عمده یا همان بازارگردان ها محسوب شوند. از این رو با آزاد کردن دامنه نوسان این بازیگر یا همان بازارگردان سهم است که می تواند قیمت را با خرید و فروش عمده خود تعیین کند و این خارج از عدالت اقتصادی است.

در حالی که در بازارهای جهانی تعداد سهامداران خرد به اندازه ای است که می توانند در برابر این موج ها تحمل کنند و اجازه ندهند که یک نهنگ اقدام به قیمت گذاری انحصاری کند. در ضمن در بازارهای جهانی هر سهم چندین و چند بازیگر بزرگ دارد. پس عملا این قیمت گذاری به شکل دستوری رخ نمی دهد. نبود عمق بازار و همچنین عدم حضور پر تعداد بازارگردان ها در سهم ها باعث شده است که بازار بورس ایران نیازمند به مفهومی تحت عنوان دامنه نوسان باشد.

[irp posts=”18251″ name=”بازار فارکس چیست؟ +3 نکته طلایی درباره بازار فارکس که نمی‌دانید”]

اما این دامنه نوسان مشکلاتی را هم با خود به همراه دارد. اولین و مهمترین چالش دامنه نوسان، مفهومی تحت عنوان نقد شوندگی است.
در واقع وقتی عرضه ای از طرف سهامداران در قیمت محدود و مشخص شده وجود نداشته باشد یا تقاضایی از سمت خریداران در محدوده قیمتی ارائه نشود، عملا سهم دچار صف خرید یا فروش می شود. در این حالت اصطلاحا گفته می شود که سهم قفل شده و خرید و فروشی در آن جریان ندارد.

بازارگردان، گزینه ای در برابر صف

اصولا سهامداران خرد عاشق صف های خرید هستند. در واقع وقتی صف خریدی ایجاد می شود یعنی این که سهم تقاضای بسیاری دارد و احتمال صعود قیمتی برای آن وجود دارد. از طرف دیگر در صف خرید سهامداران آن سهام می توانند در هر زمانی که اراده کنند سهم خود را با بالاترین قیمت به فروش برسانند. پس از نظر نقدشوندگی صف خرید مشکلی برای سهامداران ایجاد نمی کند.

اما از نظر صف فروش داستان کاملا فرق می کند. از پاییز سال 1399 تا اواسط بهار 1400 بسیاری از سهم های کوچک و بزرگ به جز مقاطع زمانی کوتاهی، درگیر صف فروش بوده اند. این یعنی این که یک سهامدار این سهم ها نمی تواند سهم خود را به پول نزدیک کند و باید منتظر باشد تا خریداری برای سهم او پیدا شود. عملا در این حالت نقدشوندگی بازار زیر سوال می رود.

اینجاست که سازمان بورس ایران برای حفظ نقد شوندگی و برای دور شدن از رسوب پولی در بازار بورس استفاده از بازارگردان در هر سهم را الزامی کرده اند. از این رو بسیاری از سهم ها در بازار بورس ایران از سال 99 کم کم از یک بازارگردان رسمی برخوردار شدند. این بازیگران رسمی معمولا شرکت های بزرگ و معتبر یا بانک ها هستند. شما می توانید لیست بازارگردان ها در سایت کدال به راحتی مشاهده کنید. از سال 99 همچنین هر عرضه اولیه در بازار اصلی نیز مشمول استفاده از بازارگردان است.(اگر میخواهید بدانید مفهوم کدال افزایش سرمایه چیست؟ حتما این مقاله را بخوانید)

اما با وجود این که بسیاری از سهم ها دارای بازیگران رسمی و مشخص شده ای هستند، چرا پس نقدشوندگی بازار حفظ نمی شود و صف های خرید و به خصوص صف های فروش از بین نمی رود؟

[irp posts=”41707″ name=”0 تا 100 هر آنچه باید درباره فیبوناچی در بورس بدانید”]

بازارگردان، یک سهامدار است!

نه تنها سهامداران خرد گاهی سازمان بورس ایران به نوعی رفتار می کند که گویی بازیگران سهم که به صورت رسمی و قانونی مشخص شده اند باید دلسوزانه نقد شوندگی بازار را حفظ کنند. این اصلا خلاف اصول بازار در هر جنبه آن است.

یک بازارگردان به اولین و آخرین چیزی که فکر می کند، سود خودش است. او قرار نیست که خودش را فدای نقد شوندگی بازار کند. زمانی که بازار در حال سقوط آزاد است و سهامداران دوست دارند سریع تر از بازار سرمایه خودشان را خارج کنند، چرا باید یک بازیگر اقدام به خرید عمده کند؟ زمانی که به خوبی می داند این خرید می تواند ضرر هنگفتی برای او محسوب شود.

با وجود این که بازیگران و نهنگ های رسمی سهم ها به صورت قانونی مشخص شده اند اما هیچ قانون و الزامی نمی تواند آن ها را وادار به خرید یا فروش اجباری کند. این کار یعنی دخالت دولت در بورس می تواند تبعات جبران ناپذیری در بازار داشته باشد.

از طرف دیگر بسیاری از سهم های بزرگ بازار را خود دولت بازیگری می کند. پس اگر قرار باشد کسی در این بین ضرر را به جان بخرد، ابتدا باید خود دولت باشد. در حالی که بازیگران دولتی نیز به دنبال سود هستند و زمانی اقدام به خرید و فروش عمده می کنند که بازار روند درست و مثبتی به خود گرفته باشد.

در وضعیت امروز بازار که نقدشوندگی تقریبا صفر شده است و بسیاری از سهم ها ماه هاست که در صف فروش هستند، بازیگرانی بهتر بازی می کنند که عملا دست به خرید و فروش نمی زنند و برعکس با گذاشتن سفارش های سنگین تر در صف های فروش عملا خریدارهای دیگر را نسبت به خرید سهم منصرف می کند.

این کار شاید ظالمانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که بازیگر سهم با سنگین کردن صف فروش عملا مانع از این می شود که حجم مبنا پر شود. این کار باعث می شود که قیمت اصلی سهم در مدت زمان طولانی تقریبا حفظ شود و چندان تغییر نکند. پس اگر سهمی مانند ” بکاب ” یا .. دارید که بازیگر سهم اقدام به نگه داشتن قیمت ها دارد، قدر آن را بدانید.

سوال های متداول

1- چه سهم هایی بازارگردان دارند؟
بر اساس قانون جدید بورس، امروز بسیاری از سهم ها دارای بازیگر و نهنگ های رسمی هستند. شما می توانید برای به دست آوردن این سهم ها و لیست بازارگردان ها سراغ سایت کدال بروید. در این سایت به طور کاملا مشخص تمامی سهم ها و بازیگران آن ها مشخص شده است.

2- وظیفه بازیگران سهم چیست؟
این سهامداران عمده تنها و تنها به دنبال کسب سود هستند و هیچ هدفی جز این ندارند. در کلام ساده تر نهنگ ها هیچ وظیفه ای در برابر ماهی های کوچک ندارند. شما تنها باید با شناسایی روند حرکتی این بازارگردان ها اقدام به خرید و فروش سهم کنید. یادتان باشد که بهترین استراتژی در بازار سهام، دنبال کردن رد پای بازیگران اصلی و بزرگ سهم است. آن ها همیشه دنبال سود هستند و بسیار هم حرفه ای می باشند. پس آن ها را دنبال کنید.

3- آیا حقوقی سهم هم بازارگردان محسوب می شود؟
به طور ضمنی می توانیم بگوییم که حقوقی خود یک بازیگر بزرگ سهم است. اما مسئله ای که وجود دارد، حقوقی نمی تواند دست خودش را در برابر سهامداران خرد چندان پنهان نگه دارد. زیرا اطلاعات خرید و فروش حقوقی سهم سریع مشخص می شود. از این رو نمی توان به آن به دید یک نهنگ واقعی نگاه کرد.

4- آیا بازیگران سهم هم ضرر می کنند؟
در بازار سهام چه کسی ضرر نمی کند؟ این تصور که بازیگران یا حقوقی سهم همواره در حال سود کردن هستند یک تصور اشتباه است. آن ها هم مانند تمامی سهامداران انسان هستند و بر اساس تحلیل خودشان پیش می روند. تنها تفاوت اصلی بین آن ها و سایر سهامداران این است که آن ها به صورت عمده خرید و فروش می کنند و این موضوع ریسک کاری آن ها را هم افزایش می دهد. پس فکر نکنید که هر خرید و فروش آن ها همراه با سود می باشد.

[irp posts=”10868″ name=”مقایسه رشد بورس با سایر بازارهای ایران(مسکن، طلا، دلار، بانک)”]